Meslek tercihi 20 yıl sonrası düşünülerek yapılmalı

Meltem TURHAN YÖNDEM
Kartezyen Danışmanlık
Kurucu

Özellikle lise çağlarında çocuğu olan aileler için çocuklarının geleceği ile ilgili kaygılar başladı. Bir yandan sınav telaşı, diğer yandan çocuklarını beceri ve karakterlerine uygun mesleğe yönlendirme isteği, aileleri ve gençleri içinden çıkılamaz bir kaosa sürükleyebiliyor. Meslek seçiminde öncelikle çocuğun özünü anlamak gerekiyor. Dünyanın en iyi okulunda dahi okusa, ilgi ve yeteneklerine uygun bir bölümü tercih etmeyen bir genç; ne okulunda, ne de meslek hayatında mutlu olabilir.
Meslek seçiminde dikkat edilmesi gereken diğer bir nokta ise geleceğin düşünülmesi. Bugünün bakışı ile geleceğin meslekleri seçilemez. Meslek seçimi bundan en az 20 yıl sonrası düşünülerek yapılmalı. Günümüzün popüler meslekleri de bundan 20 yıl önce yoktu. İlkokula bugün başlayan bir çocuk 17 yıl sonra üniversite mezunu olacak. Yüksek lisans da yaparsa profesyonel olarak çalışma hayatına 20 yıl sonra başlayacak. Örneğin, bundan 15 sene önce bir genç kız; “Ben internette makyaj yaparken videolarımı paylaşacağım, bu sırada da ürünlerin isimlerini belirterek reklam alacağım ve bu da benim iş modelim olacak” deseydi nasıl karşılanırdı? Oysa bu model, günümüzün en popüler ve en çok kazandıran iş modellerinin başında.

Yapay zeka bazı meslek gruplarının yerini alacak
Oxford Üniversitesi tarafından yapılan araştırma da benzer konunun altını çiziyor. Araştırmaya göre; bundan 20 yıl sonra birçok iş otomatik olarak yapılacak. Taşımacılık, lojistik, ofis ve idari destek gibi işlerin otomasyonla yapılacağı öngörülüyor. Dahası, hizmet endüstrisindeki meslekler de benzer akıbeti yaşayacak. Yapay zeka, büyük veri işleme, derin öğrenme konularındaki küçük pürüzler düzeltildiğinde ve işaretlenmiş veriler artırıldığında mesleklerin otomatikleştirilmesi engellenemeyecek. Bu yönde sinyaller bugünden verilmiş durumda. Örneğin hukuk firmaları; belgelerin kopyalarını taramak için giriş düzeyindeki avukatlar yerine, bu zorlu işi daha hızlı ve daha ucuz bir şekilde doğal dil işlemeyi kullanan yazılımlarla yapıyorlar. Derin öğrenme görüntü tanıma araçları, dijital taramalarda deneyimli radyologlar kadar, hatta onlardan daha iyi bir şekilde tümörleri işaretleyebiliyor ve sınıflandırıyor ya da algoritmik olarak optimize eden web siteleri, yatırım portföylerini finansal danışmanların işini görmeye başladı bile.
Teknolojinin ilerlemesi ve robotların destek elemanı olarak endüstride yer almalarından en çok etkilenmesi beklenen meslek gruplarının başında; müşteri hizmetleri temsilcileri, satış elemanları, kasiyerler, garsonlar, kapıcılar, nakliyeciler, sekreterler, depo görevlileri, muhasebeciler, öğretmenler, araba tamircileri, onarım işçileri, güvenlik görevlileri, aşçılar, kişisel bakım yardımcıları, marangozlar, çocuk bakımcıları ve avukatlar geliyor.

Bilişim sektörü tüm sektörlerin temelini oluşturacak
Bilgi teknolojileri tüm mesleklerin iş yapış şekillerini belirleyecek. Gençler bundan 20 yıl sonra, ister bilişsel, isterse sosyal hangi mesleği tercih ederlerse etsinler, bilgi teknoloji tüm mesleklerin temelinde olacak ve yapılış biçimlerini etkileyecek. Programcılar, diğer sektörlerle birlikte çalışarak verimliliğini artıracakları için her zaman aranan elemanlar olacak. Örneğin; bir müzisyenin bile müziğini yapabilmek için programlama becerisine sahip olması gerekecek. Duygusal ve ilişkisel çalışma, yaratıcılık, sentezleme, problem çözme ve akıllı yorumlama gerektiren işler, insan müdahalesini gerektirmeye tabi ki devam edecek. Ancak bilgisayar gücünün katlanarak büyümesi, yapay zekada üstün bir artışa yol açıyor.

Hangi meslekler popüler olacak?
Bu aşamada gelecek meslekler yazılım konusundan çok bağımsız olamayacak gibi görünüyor. Araştırmalara göre, gelecekte 50 yeni mesleğin gündeme gelmesi olası. Bu noktada, teknoloji ve bilgisayar bilimleri ile birleşmeyen meslek kalmayacak. Özellikle robot ile ilgili alt grup meslekler çok yaygınlaşacak. Veri para yerine geçeceği için; veri dedektifleri, veri yorumlayıcıları ve veri ayıklayıcıları olacak. Drone konuları da ilerleyecek. Özellikle, mahremiyet ve güvenlikle ilgili düzenlemelerden sonra drone programlayıcıları ve drone filo yöneticileri olacak. Kişisel sağlık dijitalleştirilmesi ve insan performansının optimizasyonu da çok önemli bir alan olarak yükselecek. Yaşlanma karşıtı uygulayıcılar, beyin büyütme uzmanları, gen sekanserleri, epigenetik terapistler ve genetik modifikasyon tasarımcıları öne çıkacak. Yapay zeka çalışmaları sürecek; fakat isimleri farklılaşacak. Blockchain mimarları özellikle karşılıklı güven sağlanmasında ilerleyecek, 3D baskı imalatçıları çok farklı alanlarda kullanılacak. Başka gezegenlerde asteroit madencileri, füzyon santrali uzmanları ve kuantum teknoloji guruları olacağı tahmin ediliyor.

Ne yapmalı?
Yeni nesle; düşmeyi, ayağa kalkmayı, devam etmeyi, yeni durumlara adaptasyonu, problem çözmeyi, algoritmik düşünebilmeyi, sorgulamayı, öğrenme ve çalışma yöntemlerini, kendini izleyebilmeyi, farkındalığı, konsantrasyonu, amaç arayışını, etik değerleri, bütüne bakabilmeyi, kendini tanımayı, kendine güvenmeyi, beraber çalışmayı ve iletişimi öğretebiliriz. Asıl gereken araçlar bunlar…